Coğrafi Yer Adı İçeren Başvurular Konusunda Dikkate Alınacak Temel Kriterler
1. Adım: İbare “coğrafi terim” olarak anlaşılıyor ve bu şekilde yaygın olarak biliniyor mu? Markanın ilgili tüketicinin zihninde oluşturduğu asıl anlam bir coğrafi yer mi?
Coğrafi yerlerin (ülke, şehir, kasaba, köy…) büyüklüğünü mutlak bir kritere bağlamak mümkün değildir. Çünkü küçük bir yer, belli mallarda yaygın şekilde biliniyor olabilir (Örneğin, Şirince Köyü şarapları ile bilinmektedir). Bir çok ürün açısından coğrafi yerin büyüklüğüne paralel olarak ürünler için kaynak bildirme ihtimali de artacaktır. Ancak mal ve hizmetler coğrafi kaynak bildirmeyen coğrafi yer adlarının marka olarak tescili mümkündür.
2. Adım: Coğrafi yer ile mal/hizmetler arasında ilgili tüketici kesiminin zihninde mevcut durumda bir bağlantı var mı? Bu bağlantı, tüketicilerin satın alma tercihlerini etkiyecek olumlu bir algı yaratıyor mu?
Bu bağlantı, malın imalat, üretim yeri, tasarım yeri; hizmetlerin sağlandığı yer veya herhangi diğer bir ilişkilendirme olabilir. Tescili istenen mal ve hizmetlerle meşhur olan coğrafi yer adlarında bu bağlantı doğrudan kurulduğundan tescil mümkün olmayacaktır.
Bir malın belli bir yerde sadece üretiliyor ya da satışa sunuluyor olması, o yerin o mal için coğrafi kaynak belirttiği anlamına gelmez. Bunun istisnası üretim yapılan ya da satışa sunulan yerin belli bir mal ile ünlenmiş olması durumudur. Bu durumda coğrafi kaynak bağlantısı kurulabilir.
Meşhur coğrafi yer adlarının, duyulmamış ve ücra yerlere kıyasla tanımlayıcılık niteliği daha yüksek olsa da ilgili kesimin söz konusu yer adını sadece bilmesi yetmez aynı zamanda ilgili mal ve hizmetler üzerinde kullanıldığında o coğrafi yere atıfta bulunulduğunun anlaşılması gerekir. Burada anlatılmak istenen yer adının yalnızca çağrıştıran ya da hayali bir terim olmamasıdır. Örneğin, “North Pole” ve “Mont Blanc” yaygınca bilinen yerler olmasına karşın, dondurmalar ve spor arabalar için üretimi mümkün yerler olarak anlaşılmazlar çünkü yalnızca çağrıştıran ya da hayali terimlerdir.
3. Adım: Mevcut durumda böyle bir bağlantı yok ise, gelecekte coğrafi yer ile mal/hizmet arasında ürünün menşeine ilişkin böyle bir bağlantının kurulma ihtimali mümkün mü?
Tescili talep edilen mal veya hizmetler ile coğrafi yer adı arasında ilgili kesimin zihninde henüz
bir ilişki bulunmaması durumunda, coğrafi yer adının ilgili işletmelerce gelecekte bu ürünün menşeini göstermek için kullanılması ihtimali değerlendirilerek, ilgili tüketici kesiminin zihninde coğrafi yer adının bu mallara ilişkin coğrafi menşei gösterebileceği ihtimalinin makul olup olmadığı belirlenmelidir. Böyle bir bağlantının olup olmadığına karar verirken; ilgili kesimin söz konusu coğrafi isme, bu isim ile işaret edilen yerin özelliklerine ve ilgili mal gruplarına olan aşinalığına dikkat edilmelidir. Gelecekte ihtimal dahilinde olan ekonomik gelişmeler bu varsayım değerlendirmesinde dikkate alınmalıdır.
Konuya ilişkin değerlendirmeler yapılırken malların ve hizmetlerin niteliği, dikkate alınması gereken öncelikli unsurlardandır. Örneğin, “şaraplar, tarım ürünleri ve içecekler” söz konusu olduğunda yer adları genellikle üretim yerine atıfta bulunuluyormuş gibi algılanır. Ancak bu değerlendirme, coğrafi yer ya da bölgenin özelliklerine göre değişebilir
